WITAMY

WITAMY

Godło PolskiSzkoła Podstawowa im. Gustawa Zielińskiegotarcza

w Skępem

Patron

Gustaw Zieliński – patron Szkoły Podstawowej w Skępem

 

Gustaw Zieliński urodził się 1 stycznia 1809 roku w Markowicach, w powiecie inowrocławskim na Kujawach. Był synem Norberta Zielińskiego, uczestnika powstania kościuszkowskiego. Matka miała na imię Kazimiera i była córką generała Jana Zielińskiego, posła na Sejm Czteroletni. Gustaw wywodził się z bogatej rodziny szlacheckiej, a jej członkowie piastowali wysokie urzędy publiczne. Po 1815 roku Gustaw zamieszkał w majątku Chrostkowo w powiecie lipnowskim. W 1819 roku zmarła matka Kazimiera Zielińska, a wychowaniem dzieci zajęła się ciotka.

Gustaw kształcił się w Toruniu, potem w szkole w Warszawie, a następnie w latach 1824 – 1827 w Szkole Wojewódzkiej Płockiej imienia Stanisława Małachowskiego. Po zdaniu matury zapisał się na wydział prawa i administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Gdy w 1830 roku wybuchło powstanie listopadowe, Gustaw Zieliński z kuzynem Józefem Feliksem Zielińskim uczestniczyli w walkach. Zgłosili się do korpusu artylerii. Wzięli udział w potyczkach pod Paprotnią, Królikarnią, a 6 i 7 września 1831 roku pod Warszawą. Za udział w walkach Gustaw Zieliński otrzymał stopień oficerski. Razem z korpusem generała Rybińskiego przeszedł przez granicę pruską aż do Brodnicy. Na usilne prośby rodziny wrócił do domu. Wydzierżawił od stryja Józefa Zielińskiego majątek Kierz koło Skępego.

Po upadku powstania listopadowego spotkał się z kierowaną przez Kaliksta Borzewskiego i Artura Zawiszę Czarnego grupą partyzantów „Zemsta Ludu”. Udzielił partyzantom pomocy, przyjął do swojego domu rannego partyzanta Roberta Kurellę i przewiózł go do Jastrzębia. Gustaw Zieliński opuścił Kierz, bojąc się grożącego mu aresztowania. Schronił się w okolicach Pułtuska i Sochaczewa, a potem w Warszawie. Został jednak aresztowany i skazany za kontakty i pomoc partyzantom na utratę wszelkich praw publicznych, konfiskatę majątku i zesłanie do zachodniej Syberii.

W 1834 roku przewieziono go do Tobolska. Tu dowiedział się o śmierci ojca. Następnie przebywał w miejscowości Iszym – właściwym miejscu zesłania. Po usilnych staraniach rodziny uzyskał przebaczenie cara i wrócił do kraju w 1842 roku po ośmiu latach zesłania. Na Syberii powstał najsłynniejszy utwór poetycki „Kirgiz”. W tym poemacie romantycznym opisał życie Kirgizów, zwanych też Kazachami.

W 1844 roku ożenił się z Urszulą Romocką i przeniósł się do Łążyna. Żona Urszula zmarła w 1856 roku. Po śmierci pierwszej żony ożenił się ponownie z Anielą z Romockich Popławską. Po śmierci stryja Józefa Zielińskiego otrzymał ogromny majątek Skępe, liczący kilka tysięcy hektarów. Był dobrym gospodarzem, prowadził gospodarstwo rolne i leśne, wystawił młyn i cegielnię w Żuchowie. Wzorowo zarządzał swoim majątkiem. Udzielał się także publicznie. W 1850 roku wybrano go na prezesa Towarzystwa Kredytowego guberni płockiej. Był sędzią pokoju powiatu lipnowskiego. W 1860 roku został prezesem Towarzystwa Rolniczego. Był współzałożycielem Domu Zleceń Rolniczych Płockich.

Każdy właściciel dworku czy pałacu za punkt honoru poczytywał sobie utrzymywanie parku. Park w Wiosce założono w I połowie XIX wieku. Aleja dojazdowa prowadząca od drogi głównej do dworu obsadzona była kasztanowcami. Park posiadał wytyczone aleje. Rosły krzewy, kwiaty oraz drzewa. Na terenie parku rosło sześć cisów. Obecnie pozostał jeden chroniony prawem jako zabytek przyrody. W parku rosło także sześć lip. O jednej z nich poeta pisał w wierszu „Do lipy". Szereg drzew wycięto. Większość rosnących drzew kasztanowca przy alei dojazdowej posadzono po I wojnie światowej.

Gustaw Zieliński wspierał finansowo pożyteczne przedsięwzięcia społeczne. Łożył na wydawnictwa takie jak: „Biblioteka Warszawska” i „Gazeta Łęcka”, finansował wydanie „Dzieł” Jana Kochanowskiego, budowę pomnika Adama Mickiewicza, wspomagał materialnie poetę Teofila Lenartowicza oraz przyjaciela zesłańca Adolfa Januszkiewicza. Dużo czasu poświęcał studiom dotyczącym rodziny Zielińskich („Wiadomość historyczna o rodzie Świnków oraz rodowód pochodzącej od nich rodziny Zielińskich herbu Świnka”) oraz pracom o ziemi dobrzyńskiej („Starożytności dobrzyńskie”).            

Zieliński gromadził książki o różnorodnej tematyce. Jego księgozbiór liczył około 20 000 tomów i powstawał przez 30 lat. Książki były gromadzone w specjalnym budynku zwanym Belwederem Skępskim, mieszczącym się na terenie parku w Wiosce. Obecnie budynek nie istnieje. Gustaw Zieliński dużo podróżował. Wyjeżdżał do Francji, Włoch i Hiszpanii, przywożąc cenne zbiory do swej biblioteki. W Wiosce Gustaw Zieliński posiadał okazały dworek. Zieliński herbu Świnka na wzór arystokracji polskiej XIX wieku wybudował obok swego dworku specjalny budynek na umieszczenie swoich zbiorów. Budynek zbudowany z cegły nazwano Belwederem Skępskim lub „pałacykiem”. Znajdował się w parku nad Jeziorem Wielkim zwanym też Dworskim. Był jednopiętrowym budynkiem z trójkondygnacyjną wieżą służącym do przechowywania książek, które Gustaw Zieliński przez szereg lat gromadził. Na parterze znajdowało się pomieszczenie przeznaczone na archiwum rodzinne Zielińskich i kilka pokoi. Obejmował książki z literatury pięknej, pozycje z dziedziny historii, mapy, atlasy, ryciny, kalendarze, rękopisy i dokumenty rodzinne. Zbiorami opiekowali się bibliotekarze pełniący także role guwernerów dzieci Zielińskiego oraz sekretarzy. Zygmunt Komarnicki żyjący w latach 1809-1883 był pracownikiem biblioteki G. Zielińskiego przez 11 lat. Z. Komarnicki był autorem utworów „Trzej majorowie” i „Mieszko z Brudzenia”. Wydał po polsku kroniki Thietmara i Galla („Kronika Marcina Galla”, Warszawa 1873). Kolejnym pracownikiem biblioteki był Józef Feliks Zieliński – kuzyn. Po upadku powstania listopadowego przebywał przez 40 lat na Zachodzie (Francja i Hiszpania). Był znany pod pseudonimem Izet-Bey. Zajmował się zbiorami przez 4 lata. Po śmierci pochowano go w podziemiach kaplicy świętej Barbary w Skępem. Potem prace bibliotekarskie objął Józef Bruzdowicz.

Wzorując się na arystokracji polskiej XIX wieku, a szczególnie na Izabeli Czartoryskiej, Gustaw Zieliński wybudował w Skępem specjalny budynek na pomieszczenie zbiorów. Usytuowany nad jeziorem wśród zieleni piętrowy budynek z wieżą zwany był . Na parterze domu znajdowało się pomieszczenie przeznaczone na archiwum rodzinne. Poszczególne sale nosiły nazwy np. . Pokoje ozdobione były dziełami sztuki. Na ścianach wisiały obrazy, wyposażono je w stylowe meble, które zdobiły rzeźby. Budynek, w którym przechowywano zbiory, służył również właścicielowi do pracy umysłowej. Pełnił także funkcje miejsca spotkań towarzyskich. Tu dyskutowano o polityce, historii i literaturze. Grano w karty. Belweder uważać można za miejsce <męskiego azylu>”[1]. Pokoje ozdobione były dziełami sztuki (obrazy i rzeźby) i wyposażone w stylowe meble. Belweder służył właścicielowi do pracy i był miejscem spotkań towarzyskich oraz dyskusji. Eleganckie meble i wartościowe dzieła sztuki nadawały wyjątkowy urok temu miejscu. Świadczył o prestiżu właściciela, jego zainteresowaniach i ambicjach. Belweder Skępski pełniący funkcję biblioteki nie istnieje od wielu lat. Najpierw rozebrano w 1935 roku budynek, a potem w latach siedemdziesiątych wieżę.

Z Biblioteki Skępskiej nie wypożyczano książek. Po licytacji majątku zbiory w ilości 15 000 pozycji przekazano do Płocka. Nie były to wszystkie książki. Część uległa rozproszeniu. W 1907 roku zbiory Zielińskich przekazano Towarzystwu Naukowemu Płockiemu. Biblioteka w Płocku nosi imię Zielińskich.

Gustaw Zieliński zmarł 23 listopada 1881 roku w Skępem. Został pochowany w katakumbach w Borku. Potem jego prochy przeniesiono do kaplicy świętej Barbary przy klasztorze ojców bernardynów w Skępem. W klasztorze bernardynów umieszczono epitafium z białego marmuru z napisem: „Nie zginie praca dla dobra ludzkości, gdy płynie z źródeł najczystszej miłości”. Od 1986 roku Szkoła Podstawowa w Skępem nosi imię Gustawa Zielińskiego. W 1987 roku wmurowano na froncie szkoły pamiątkową tablicę z informacją, kim był patron szkoły.

Bibliografia:

Stogowska Anna Maria, Wpisany w epokę, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Płocku, Płock 1996.

 



[1] A. M. Stogowska, Wpisany w epokę, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Płocku, Płock 1996.

Autor: Bożena Ciesielska

Artykuły

O twórczości Gustawa Zielińskiego

Aby uchronić dwudziestotrzyletniego młodzieńca przed wcieleniem do armii carskiej, stryj Józef Zieliński podarował Gustawowi Zielińskiemu folwark Kierz w gminie Skępe. Tu Gustaw Zieliński uzupełniał swe zainteresowania literackie, które ujawniły się w szkole średniej. Z okresu pobytu na Krzu pochodzą pierwsze znane wiersze Do Boga, Do przyjaciół, Do młodego poety  oraz ...

Czytaj Więcej o: O twórczości Gustawa Zielińskiego

O „Kirgizie” Gustawa Zielińskiego

Poemat romantyczny „Kirgiz” Gustawa Zielińskiego powstał na obczyźnie. Autor jako spiskowiec, biorący udział w powstaniu listopadowym, a potem pomagający partyzantom z „Zemsty Ludu”, został aresztowany i osadzony w więzieniu w Ludwisarni w Warszawie. Po wyroku z 29 VII 1834 r. odtransportowano skazańca do Tobolska, a potem do miasteczka Iszym. Po ośmioletnim pobycie G....

Czytaj Więcej o: O „Kirgizie” Gustawa Zielińskiego